Toezicht verandert. Dat is inherent aan de ontwikkelingen in de samenleving en daarmee in organisaties. Het vraagt logischerwijs van jou als toezichthouder dat je mee verandert. Je verantwoordelijkheid als toezichthouder blijft weliswaar gelijk, maar de focus in je toezicht en je manier van werken zijn in beweging. Voor de teamsamenstelling van je RvT, voor je onderlinge samenwerking én voor de individuele vaardigheden heeft dat consequenties. En dat is precies wat ik op dit moment zie bij de RvT’s die ik begeleid.
Vertrouwd is veilig (maar niet per se het beste)
De vraagstukken waar je als RvT in de huidige tijd mee te maken krijgt, zijn complexer dan voorheen, zijn deels gerelateerd aan corona, gaan vaak over herijking van de strategie en zijn steeds meer organisatie-overstijgend. In grote lijnen zie ik RvT’s daar op twee manieren op reageren. De ene RvT gaat op de bekende en vertrouwde manier door. Deze RvT’s willen alles onder controle krijgen en houden en richten hun toezicht daar op in. Zij zijn gefocust op de overeenkomsten binnen het team en houden vast aan de manier van samenwerken die ze gewend zijn. Dat is de grootste groep.
De kracht van het verschil
De andere RvT realiseert zich dat dit juist níet de manier is. Deze RvT’s zien dat het ook nodig is om de kracht van het verschil te waarderen en dat in te zetten in hun werkwijze. Dat kunnen verschillen zijn in communicatiestijl, denkstijl, gender, leeftijd, culturele achter-grond, ervaring, kennis etc. Bepalend is hoe de klantgroep en de omgeving van de organisatie waarop je toezicht houdt in elkaar zit.
Als dat een woningcorporatie is in een grote stad met wijken die een grote variatie kennen in culturele samenstelling, is het belangrijk dat je je als RvT afvraagt of de teamsamenstelling daarbij aansluit. En zo niet: wat er nodig is voor goed toezicht. Het gaat dan over diversiteit en inclusiviteit.
Diversiteit en inclusiviteit
Het feit dat de spellingscontrole het woord inclusiviteit (nog) niet kent, geeft al aan dat het een tamelijk nieuw onderwerp is dat we, ook in toezicht, nog aan het verkennen zijn. Daarom een korte uitleg. Diversiteit gaat over de verschillen. Inclusie, of inclusiviteit, gaat over hoe we met die verschillen omgaan. Diversiteit gaat over aantallen en percentages. Inclusiviteit gaat over gedrag, normen en (on)bewuste spelregels.
In de praktijk
Wat we in de praktijk van RvT’s zien, zijn twee dingen. Het eerste is dat diversiteit vaak nog te beperkt wordt benaderd en vooral betrekking heeft op m/v-verhouding en leeftijd. In RvT’s is het overheersende beeld toch nog vaak de niet meer zo jonge witte man. Het tweede dat we zien is dat diversiteit en inclusiviteit op één hoop worden gegooid. Maar door iemand binnen te halen met een andere culturele achtergrond ben je er nog niet.
Als diegene zich vervolgens aan moet passen aan de werkwijze en cultuur van jouw RvT zoals die was voor zijn aantreden, gaat het alsnog niet goed. Wanneer gedrag en spelregels binnen je team niet mee veranderen, zal je nieuwe RvT-lid zich niet thuis voelen, niet optimaal kunnen presteren en wellicht weer opstappen.
De verschillen omarmen
Kort geleden begeleidde ik een islamitische RvT. Bij de eerste bijeenkomst verrasten de leden me, door voordat we begonnen vlug en in het Arabisch een gebed op te zeggen. Het ging zo snel dat ik me nauwelijks realiseerde wat er gebeurde. En uiteraard was het niet het gebed dat me verbaasde, maar de manier waarop het ging. Bij de tweede bijeenkomst speelde ik daar op in door bewust de ruimte te bieden voor het gebed.
Dat werd bijzonder gewaardeerd, wat zich er ook in vertaalde dat de RvT-leden deze keer wat meer tijd namen en Nederlands in plaats van Arabisch gebruikten. Dit is slechts een klein voorbeeld, maar het illustreert het proces van diversiteit en inclusiviteit op een heldere manier. Wat je je vervolgens ook kunt voorstellen, is dat een sfeer waarin je elkaar respecteert en waardeert, juist vanwege die verschillen, een voorwaarde is om goed samen te werken, besluiten te nemen en goed toezicht te houden.
Stap voor stap
In de praktijken van RvT’s zie ik dat het gesprek over inclusiviteit nog niet veel gevoerd wordt. Op zich begrijpelijk. Er is moed voor nodig om het te hebben over wat er mist aan gedrag, normen en spelregels, om daadwerkelijk de verschillen binnen te halen én die vervolgens de ruimte te bieden. Laat dit artikel daarom een bijdrage zijn aan de bewustwording over het onderwerp.
Daarnaast wil ik jou en je RvT uitnodigen om het ‘gewoon’ eens uit te proberen. Wellicht heb je een plek voor een traineeship/werk-leerplek. Deze week hoorde ik nog van een RvT terug dat dit hen veel had gebracht. Ze waren heel blij met de andere perspectieven die de trainee inbracht en met de onorthodoxe vragen die ze stelde. Dat haalde de RvT-leden uit hun comfortzone, wat weer leidde tot andere gesprekken en nieuwe inzichten.
Effecten
Samenwerken in een RvT-team met een grote diversiteit heeft effect op de besluitvormingsprocessen. Waar het voorheen vaak ging om het bereiken van consensus, zal nu meer sprake zijn van consent. Heel kort door de bocht: luisteren naar de ander en het beste zoeken voor de groep, in plaats van opkomen voor je eigen ideeën en de ander proberen te overtuigen.
Geen eenvoudige transitie, want je moet bereid zijn als RvT je manier van samenwerken bij te stellen. Maar het is wel de moeite waard. En het is ook nodig om de volgende stap te kunnen zetten als RvT: toezicht houden op de processen van diversiteit en inclusiviteit in de organisatie waar je toezicht op houdt. Een boeiend proces! Ik hoop dat ik met dit artikel een paar zaadjes heb geplant waar jij met je RvT aan de slag kunt. Veel succes!
In onze basismodule ‘Op weg naar nieuw toezicht’ gaan we nader in op de vaardigheden die je hiervoor als toezichthouder nodig hebt en wordt ook uitgebreid aandacht besteed aan diversiteit en inclusiviteit. Je kunt de module zowel online als op locatie volgen. Een in-company training is eveneens mogelijk.
Heb je vragen, neem dan contact op met Caroline Wijntjes.