Wat gebeurt er als je als Raad van Commissarissen te ver van de werkvloer staat? Als je te veel vertrouwen hebt in je eigen oordeel en te weinig reflecteert met elkaar? De bestuurscrisis bij Ajax laat zien hoe toezicht mis kan gaan. Maar vooral: hoe belangrijk het is om als toezichthouder stevig in je schoenen te staan. “Je hoeft geen voetballer te zijn om een club goed te besturen. Maar je moet wél weten wat je aan het doen bent”, licht docent Arnaud van Holst toe.
De casus Ajax laat zich lezen als een spannend boek. Een boek waarin veel mensen willen meeschrijven, maar niemand echt regie neemt. “De kern van het probleem? Dat zit ‘m in de cultuur”, vertelt docent Arnaud van Holst die deze casus bespreekt tijdens de basismodule Op weg naar Nieuw Toezicht. “Wat je ziet is dat er sprake is van een overschatting van het eigen kunnen. Een gevoel van ‘wij zijn groter dan de rest’. Je moet voetballer zijn om het te snappen, maar dat betekent nog niet dat je kunt besturen.”
De onrust binnen de club begint met het vertrek van Marc Overmars. Daarna volgen wisselingen in de directie, bij de trainers én in de RvC. De nieuwe technisch directeur haalt spelers voor miljoenen binnen, zonder succes. “Een aantal directieleden stapt op. Er volgt een onderzoek naar de interne governance. Wat ging er mis? Was er sprake van onzorgvuldig handelen?”
‘Blijf in contact met de mensen voor wie je het doet’
De gevolgen zijn voelbaar: vertrouwen neemt af en geloofwaardigheid staat onder druk. Toch is er ook iets positiefs uit te halen, laat Arnaud weten: “Dit is een casus waar je als toezichthouder van kunt leren. Hoe moeilijk ook – het is juist in zo’n situatie ontzettend boeiend om een rol te mogen vervullen. Je kunt namelijk echt van betekenis zijn.”
Die betekenis vraagt wel iets. Aandacht voor de samenstelling, kwaliteit én het gedrag binnen de RvC. “Juist in tijden van crisis komt naar boven of je goed hebt nagedacht over wie je aan boord hebt. Zitten er mensen met de juiste kwaliteiten? Is er goed voorzitterschap? En: spreek je elkaar aan? Reflecteer je samen regelmatig?”.
Want toezicht draait niet alleen om controleren, maar om meebewegen, zonder je rol te verliezen. “Je hoeft niet alles te weten, maar je moet wel weten hoe je nabij blijft. Als je te veel op afstand zit, loop je achter de feiten aan. Dan ben je alleen nog aan het reageren.”
De belangrijkste les
Als er één boodschap is die Arnaud zou willen meegeven aan de RvC van Ajax, dan is het deze: “Zorg dat je in contact blijft met de mensen voor wie je het doet. De supporters, de medewerkers – dát zijn de belangrijkste mensen. Blijf betrokken en blijf reflecteren met elkaar.”
Een les die verder reikt dan de arena van het betaald voetbal. Want of je nu toezichthouder bent in de zorg, het onderwijs of de sport: jouw rol telt. Mits je ‘m bewust pakt.
Wil je ook in gesprek zijn over hedendaagse casuïstieken, en in de rol van toezichthouder kruipen? Schrijf je dan in voor de basismodule Op weg naar nieuw toezicht. Of neem bij vragen contact op met Caroline Wijntjes.