Vernieuwd toezicht gaat over waarden, normen en hoe je samenwerkt om tot goed toezicht te komen. Welke werkwijzen passen daarbij? Dat maakt onherroepelijk onderdeel uit van het nieuwe toezicht houden: opener, transparanter en vanuit een gelijkwaardige relatie met de ander. Caroline Wijntjes en commissaris Arnaud van Holst gaan hierover met elkaar in gesprek. Een verhaal vanuit visie, en hoe vernieuwd toezicht in de praktijk in een RvC wordt toegepast.
Inspireren, motiveren, controleren, zijn dat termen die horen bij vernieuwd toezicht?
Caroline: “Dit zijn termen die veel meer horen bij nieuw toezicht. Controle hoort zeker ook bij vernieuwd toezicht, maar dan tot het minimum beperkt. Wettelijk gezien heb je de taak dat je moet controleren: de begroting, jaarrekening en het koersplan. Maar op alle andere vlakken en dat zijn er heel veel, is dat helemaal niet nodig. Kortom: in vernieuwd toezicht is inspireren en motiveren je belangrijkste taak. Hoe meer je dat doet, hoe minder je hoeft te controleren.”
Ik weet niet hoe jij dat ervaart, Arnaud?
Arnaud: “Ik herken dat wel. Het gaat niet zozeer over het waarom, maar hóe je dat doet. Daar zie ik veel verschillen in de stijl van toezicht houden. Wat je uiteindelijk mooi zegt: je hebt ook gewoon een controlerende taak, die wettelijke taak is niet anders geworden. Dat zeg ik ook weleens tegen mijn bestuur: ‘Ik moet nog steeds iets goedkeuren van je’. Maar het gaat erom hoe je dat met elkaar doet. Jij noemde de term transparantie al, maar daar horen volgens mij nog twee termen bij: kwaliteit en kwetsbaarheid. Kwaliteit gaat niet zo zeer over de kwaliteit van ervaring van mensen, maar ook over de kwaliteit van hoe je toezicht inricht en over de kwaliteit van de mensen die er zitten. Als je daar nog wat dieper op ingaat: je hebt niet per se ervaren toezichthouders nodig. Je hebt ervaren mensen nodig die kwaliteiten hebben om transparant kwetsbaar te durven zijn. Het verdragen van onzekerheid of onwetendheid. Heel veel dingen weten we niet, die kun je niet zien als toezichthouder, maar die wil je wel weten. Durven zeggen tegen een bestuurder: ‘Dat weet ik eigenlijk niet, vertel, hoe zit dat dan?’ Als je dat kunt, dan ontstijg je volgens mij het neerkijken of controleren, maar kun je met elkaar kijken hoe je waarde toevoegt aan een organisatie. Het vraagt iets van jezelf.”
Begint die kwetsbaarheid dan ook echt bij de RvT?
Caroline: “Ja, en ik merk dat bij de begeleidingen die ik doe voor raden van toezicht dat ze letterlijk de vraag stellen: wie is mijn collega toezichthouder nu eigenlijk in dit samenspel? Daar wil ik meer over weten, want we kunnen beter gebruik maken van elkaar. Dat betekent dat je kijkt naar: waar zit de kracht in ons team? Maar ook: waar zitten die kwetsbaarheden? En hoe maken we daar slim gebruik van?”
En met welk doel willen jullie die kwetsbaarheid creëren?
Caroline: “Met als doel om ervoor te zorgen dat je voelt en in gesprek bent over wat nodig is in een organisatie. En daarin te willen ondersteunen. Dat levert uiteindelijk beter toezicht op. Dat levert een organisatie op, die zich veel vrijer voelt om zich te bewegen in dat wat ze moeten doen.”
Arnaud: Het levert daadwerkelijk kwalitatief beter toezicht op. Doordat je die kwetsbaarheid met elkaar deelt, dat durft te erkennen en daarnaar zoekt met elkaar. Pas dan kun je als bestuur en RvT echt dicht bij elkaar komen. De uitkomst is meer dan alleen: ik keur iets goed of ik geef een advies, maar ik voeg waarde toe met elkaar. Want je bent ineens met meer. Je bent niet alleen een bestuurder en een aantal toezichthouders. Je bent een bestuurder mét een aantal toezichthouders, en stakeholders die daaromheen zitten. Dat is volgens mij heel waardevol.”
In deze reeks artikelen belichten we elke keer een onderdeel uit de podcast Morgen organiseren we anders namelijk met vernieuwd toezicht.
Ontdek de basis van het nieuwe toezicht in de Basismodule Op weg naar nieuw toezicht. Je ontwikkelt je eigen visie en ambitie op nieuw toezicht, en leert hoe je in de rol van toezichthouder het samenspel met stakeholders en netwerken kunt aanpakken en een toezichtplan opstelt. Voor vragen, neem contact op met Caroline Wijntjes.