In deze ToezichthouderTips delen we waardevolle tips en adviezen van Werner Zuurbier (docent bij De Erkende Toezichthouder) om te achterhalen wat jij kunt leren van toezicht op digitalisering.
Het thema digitalisering werd tien jaar geleden niet veel besproken. Toen had digitalisering meer betrekking op praktische zaken: laptops, computers, fysieke techniek. Maar nu zie je een transformatie van hele sectoren. Digitalisering is de laatste jaren in een stroomversnelling geraakt en corona heeft die ontwikkeling alleen maar versneld.
Rol als toezichthouder
Als toezichthouder moet je grip hebben op de digitalisering van je organisatie. Scherp hebben wat de invloed van de digitale versnelling kan zijn op het werk en de mensen. Voor je het weet, ben je out of business. Als toezichthouder hoef je geen tech-nerd te zijn om de juiste vragen te stellen. In onze verdiepingsmodule Toezicht op digitalisering leer je de juiste vragen stellen zonder dat je de skills hebt van een techneut of verandermanager.
De module is geschikt voor iedere toezichthouder, jong of oud, die zich nog wat onzeker voelt op het domein van digitalisering. Maar ook de toezichthouder die juist kennis en ervaring heeft op dit gebied leert zijn blik te verbreden in deze module. Want één van de grootste valkuilen voor toezichthouders is een tunnelvisie. En wanneer het aankomt op digitalisering is een open mind extra belangrijk.
Zicht op digitalisering
Veel toezichthouders zien door de bomen het bos niet meer als het gaat om digitalisering. Uit angst voor cyberwolven, bedreigingen en hackers is het nu eenmaal makkelijker digitalisering te vermijden om daarmee problemen te voorkomen. Maar is deze angst wel reëel? Of neigen toezichthouders te veel te focussen op de risico’s? Misschien wel uit onzekerheid?
Als toezichthouder is het belangrijk de juiste balans te vinden tussen kansen en bedreigingen. Want naast bedreigingen zijn de mogelijkheden van digitale innovatie eindeloos. Ook voor organisaties die van nature analoog zijn. Want de grootste verrassingen komen misschien juist wel uit deze hoek. Denk maar eens aan startups met weinig kapitaal, maar grootse vernieuwingen. Die kunnen zomaar je hele businessmodel omvergooien.
In de verdiepingsmodule Toezicht op digitalisering ga je aan de slag met simpele modellen van complexe onderwerpen om te leren plotten op de juiste onderwerpen voor toezichthouders. Om een beeld te krijgen van waar de organisatie nu staat. En om helder te krijgen welke ontwikkelingen er zijn. Zijn ze relevant? Kansrijk? Dichtbij? Bedreigend? Acuut of juist op de lange termijn?
Het gesprek aangaan
Naast het onderscheiden van kansen en bedreigingen is het bovendien belangrijk zicht te houden op de bereidheid van de organisatie zelf. Hoe weet je of je organisatie klaar is voor digitale versnelling?
Wees als toezichthouder niet bang het gesprek aan te gaan. Alleen dan achterhaal je de bereidheid van de organisatie. Geeft een bestuurder vaag antwoord? Geen antwoord? Direct antwoord? Dat geeft al een beeld. Vraag door wanneer een bestuurder worstelt met de antwoorden op vragen over digitalisering.
Zoek verdieping
Maar een solide antwoord alleen is niet genoeg. Want hoe weet je nu of een kans écht een kans is? De andere valkuil in digitalisering is namelijk meteen bovenop de eerste de beste kans te springen. Of in de paniekstand te schieten. Digitalisering vereist een afgewogen keuze en als toezichthouder is het belangrijk te filteren welke afwegingen zijn gemaakt.
Verdiepende gesprekken helpen: vraag de transformatiemanager eens aan de Rvt tafel, ga in gesprek met het IT-team. Verdiep je in de organisatie en ga daarbij verder dan de bestuurders om je te laten informeren. En luister: wordt er hard geroepen dat digitalisering een prioriteit is? Of wordt er in de strategieplannen met geen woord over gerept? Vraag je dan af of de juiste visie er wel is.
Continu bijsturen
Digitale veranderingen volgen elkaar razendsnel op. Wat gisteren modern was, is morgen weer oud. Digitalisering is niet een kwestie van er ‘nu’ klaar voor zijn, iets vaststellen, het implementeren en het dan weer loslaten. Digitalisering is een continu proces. Een proces waar we bovendien steeds afhankelijker van worden. Zonder dat we het in de gaten hebben.
Het herkennen van de kansen en bedreigingen van digitale versnelling is niet zo maar geleerd. Er is geen panklare oplossing voor, want wat voor de ene organisatie werkt is voor een andere weer te snel. Of te langzaam. Wil je een beter beeld krijgen van de kansen en bedreigingen van digitale innovatie, dan heb je de juiste handvatten nodig.
Bewustzijn creëren
Want hoeveel aspecten van je organisatie zijn inmiddels niet online? Gebruik je specifieke technieken voor je productie? Gebeurt de inkoop online? Staan je cijfers in de cloud? Wanneer alles werkt heb je vaak niet eens door hoe afhankelijk we zijn van technologie. En wat als het misgaat?
En aan de andere kant: loop je kansen mis door niet te innoveren? Wat doet de concurrent? Welke voordelen ervaren zij van digitalisering? Als toezichthouder is het niet jouw taak om antwoorden te vinden voor deze vragen. Maar je wilt er wel voor zorgen dat jouw bestuurder bewust met het thema bezig is.
Dat betekent ook transparant zijn: want hoewel we als toezichthouder graag horen dat alle cyberrisico’s zijn afgedicht en de organisatie 100% veilig is, is dat een illusie. En dat is oké. Als de organisatie zich maar bewust is van de risico’s er alles aan doet om de impact te beperken.
In de verdiepingsmodule Toezicht op digitalisering helpen wij je (verder) en leer je of jouw toezicht op digitalisering effectief is. Je kunt deze verdiepingsmodule ook online volgen.
Heb je vragen, neem dan contact op met Caroline Wijntjes.