Of ik de RvT van een onderwijsorganisatie wil begeleiden bij hun professionalisering? Die uitdaging ga ik graag aan, en ik laat hieronder een tipje van de sluier zien. Enerzijds, omdat ik als geen ander weet hoe belangrijk het is als je elkaar in een RvT kunt doorgronden. Anderzijds, omdat ik weet hoeveel je met een verdiepende stap kunt bereiken. Het doel van deze begeleiding voor de onderwijsorganisatie? Elkaar verdiepend leren kennen.
De zes gedreven toezichthouders zijn vastberaden het vak nog meer eigen te maken en elkaar beter te leren kennen. Tijdens het vragenrondje komt er dan ook veel boven tafel:
- Hoe stel je de juiste vragen terwijl je een goede balans wil bewaken tussen betrokkenheid en de kritische sparringpartner?
- Hoe doe je het samenspel onderling in de RvT met elkaar?
- Wat voor soort interventies kun je toepassen als voorzitter? Hoe zorg je met name voor de juiste balans als het haaks staat op je eigen standpunten?
- Hoe geef je geen sturend advies, maar stel je rake vragen?
- Hoe ondersteun je elkaar in andere disciplines?
- Hoe bouw je, ondanks wisselingen in de RvT, aan een goede relatie?
- Hoe kunnen we tussen bijeenkomsten met elkaar in contact blijven?
- Hoe blijf je als toezichthouder goed in je rol als het lastig wordt in relatie tot de bestuurder?
We zullen enkele van deze vragen hieronder uitwerken.
Model van De zes denkhoeden
Om elkaar beter te leren kennen, starten we met het model van De Bono over De zes denkhoeden. Hiermee kun je vanuit verschillende perspectieven naar een vraagstelling of probleem kijken. Van belang als je als RvT een besluit met verregaande impact wilt nemen. Hoe zien we elkaar, als we kijken vanuit dit model? Het is mooi om te ervaren hoe zo’n eerste oefening al bijdraagt in het écht leren kennen van elkaar. Zo blijkt dat de groep de ene keer op geheel dezelfde lijn zit als degene die omschreven wordt. Een andere keer ligt dit beeld mijlenver uit elkaar. Typisch, want je zou denken dat je, in een intensieve samenwerking als deze, elkaar door en door kent. In de praktijk blijkt het anders. Zo omschrijft een van de leden zichzelf als iemand met een groene hoed. Terwijl de groep meer voelt voor een rode en gele hoed. Doordat de leden met elkaar in gesprek gaan over dit verschil ontstaat er wederzijds begrip en herkenning. Daar kun je als RvT op anticiperen. Komt iemand wel tot z’n recht in de RvT? Of heeft iemand meer ruimte nodig? Als dat laatste het geval is, dan is het aan de toezichthouders om hier in de toekomst meer ruimte voor te maken.
Communicatiestijlen
De urgente maatschappelijke transities in het onderwijs zijn complex en hebben andere gesprekken nodig. Deze gesprekken vragen om actief luisteren en rake vragen stellen. Iedereen heeft een eigen stijl van communiceren. De vraag is welke balans deze RvT kenmerkt, ook in relatie tot de bestuurder. Zo blijkt dat de één zich inhoudt, en de ander uit zich meer. Een collega neemt ruimte in, terwijl de ander juist ruimte geeft.
Inzicht in elkaars denk- en communicatiestijl helpt om te begrijpen wat er precies wordt gezegd – en in sommige gevallen – wat er niet wordt gezegd. Je kunt elkaar dan beter begrijpen en bewust afstemmen op de ander, waarmee de communicatie beter zal verlopen en alle perspectieven worden meegenomen. Dat je de communicatiestijl van een ander leert herkennen en op zodanige wijze communiceert wat die ander nodig heeft.
Aan het einde van de sessie is het dan ook tijd voor tips. Hoe kunnen zij nog meer uit deze samenwerking halen? Twee van de talloze tips laat ik je graag zien:
- Veel toezichthouders nemen zelf ruimte in. Wat kun je doen om in gesprek meer ruimte te geven aan de ander?
- Dit betekent dat je het gesprek wat meer moet structureren.
- Laat tijdens het uiten niet direct je gevoel spreken, maar leg aan de hand van de ‘witte hoed’ eerst de feiten op tafel.
- Ga actief luisteren.
- Neem een meer gelijkwaardige positie in.
- En stop je belemmerende gedachten.
- Als RvT-voorzitter kun je inspelen op de gelijkwaardige positie door direct na je betoog het woord te geven aan diegene die normaal gesproken het minste ruimte inneemt.
Op deze wijze zie je tijdens de bijeenkomst steeds meer dat de RvT in zijn kracht komt. Prachtig en dankbaar om dat met elkaar te ervaren!
Lijkt het jou interessant om samen met je RvT of RvC een professionaliseringsslag te maken in je (onderlinge) samenwerking, eventueel met bestuur en medezeggenschap ? Kijk hier wat ik voor je kan betekenen of neem contact op met Caroline Wijntjes.