Vergeet de clichés van mannen in stoffige, grijze pakken of de carrièreladder die torenhoog moet uitreiken om de rol van toezichthouder te vervullen. Focus op de toekomst én de trend van toezichthouders nieuwe stijl, want de vraag naar millennials is enorm gestegen. Jong, ambitieus, leergierig, maatschappelijk betrokken, open, proactief, inhoudelijk sterk: dat is waar de wereld van toezichthouders naar snakt.
Maar wat houdt de rol van toezichthouder nu precies in? Hoe weet je of dit bij jou past? Maar nog belangrijker: hoe word je toezichthouder? Ik neem je mee op ontdekkingsreis.
STAP 1: Wat is toezicht houden?
Het is eigenlijk heel simpel: toezicht houden is het verzamelen van informatie over de vraag of een handeling of zaak binnen een organisatie voldoet aan de daaraan gestelde eisen. Jij vormt daarover een oordeel en mocht het nodig zijn, dan ben je in staat om actief de bestuurder te ondersteunen om een probleem op te lossen. Makkelijk toch? Als alles goed gaat is dat het zeker. Maar wat als er nu wel iets misloopt? Dan volgen de nodige discussies onder toezichthouders, maar dat laat ook gelijk zien dat toezicht houden een vak is geworden waarin professionalisering voorop staat.
STAP 2: Wat doet een toezichthouder eigenlijk?
De toezichthouder ziet erop toe dat de doelstellingen van de organisatie gehaald worden. Op zowel financieel, organisatorisch, cultureel als maatschappelijk vlak. Daarnaast brengt de toezichthouder kennis en ervaring op hoofdlijnen in over de visie, missie en de strategie van een organisatie. De toezichthouder focust zich met name op de lange termijn!
De toezichthouder inspireert de bestuurder, maar is ook de ‘ijskoude’ controleur. Bovendien zorgt de toezichthouder ervoor dat er een klimaat in de vergadering ontstaat waarin de leden elkaar in de Raad van Toezicht aan kunnen spreken op houding en gedrag. 
Meer dan ooit heeft de toezichthouder ook een externe rol. De toezichthouder gaat met deskundigen en belanghebbenden in en over de organisatie praten, risico’s beoordelen, sfeer proeven en publieke belangen laten meewegen.
STAP 3: Wat moet je als toezichthouder in huis hebben?
De basiskennis van hoe een toezichthouder werkt en de verschillende vaardigheden die je nodig hebt als toezichthouder zijn een vereiste. Maar wat goed is om te weten: het leren omgaan met de verschillende rollen die je als toezichthouder vervult, weten hoe je waarde toevoegt en je onafhankelijk kunnen opstellen in de Raad van Toezicht: dat kun je leren. In het artikel ‘Toezicht op netwerkorganisaties vraagt andere rol en vaardigheden’ gaan we uitgebreid in op de vaardigheden die je hiervoor als toezichthouder nodig hebt.
STAP 4: Hoe weet je of toezicht houden bij je past?
Wat is het ideale profiel van een toezichthouder? Het werk van een toezichthouder vraagt om persoonlijke basiskwaliteiten. Als toezichthouder is het belangrijk dat je in staat bent:
- Jezelf te managen
- Sociaal bewust en sensitief te zijn
- Een onafhankelijke opstelling kan innemen
- Bezit over een dosis kritisch vermogen
- Transparantie voorop stelt
- Integer handelt
Uiteraard is de mate van deze waarden afhankelijk van de organisatie waar je deelneemt in de Raad van Toezicht.
Vraag jezelf ook eens af of je jezelf herkent in onderstaande persoonlijkheidskenmerken. Die je veelvuldig terugziet in persoonlijkheidstesten voor het selecteren van mensen. Hoeveel kun jij er afvinken passend bij jouw persoonlijkheid?
Zelfmanagement:
- Strategisch inzicht
- Transparantie
- Initiatief
- Reflectief vermogen
- Zelfbeheersing
- Analytisch vermogen
Sociaal bewustzijn:
- Inlevingsvermogen
- Inspireren
- Relaties beheren
- Conflicten beheren
- Samenwerken
- Organisatiesensitiviteit
- Invloed uitoefenen
Houding & gedrag:
- Kritisch vermogen
- Onafhankelijkheid
- Integriteit en betrouwbaarheid
- Vooruitkijken en preventief handelen
Bij de Erkende Toezichthouder gebruiken we deze persoonlijkheidskenmerken om te testen of de functie van toezichthouder bij je past. In mijn e-book ‘Hoe word je toezichthouder?’ zoom ik uitgebreid in op elk type persoonlijkheidskenmerk met een uitgebreide uitleg en concrete praktijkvoorbeelden. Om vervolgens een persoonlijk Plan van Aanpak te maken.
STAP 5: Hoe weet jij of je geschikt bent voor de functie van toezichthouder?
Vaak genoeg zie ik om me heen dat mensen kiezen voor werk waarvan ze denken dat ze daar de meeste kansen hebben, al vinden ze het niet eens meer zo leuk. Ze blinken ergens in uit óf zijn al jarenlang actief op deze expertise. Maar het is véél belangrijker dat je kiest voor wat jij het allerliefst doet.
Het is dan ook alles behalve een overbodige luxe om je vooraf te laten testen of je voldoet aan het profiel van toezichthouders en een gesprek aan te gaan met een buitenstaander. 
- Welke vragen heb je?
- Hoe wil je jouw pad uitstippelen?
- Welke rol van toezichthouder past het beste bij jou?
- Voor welke organisatie wil je graag werken?
Ik help je dit graag te ontdekken tijdens de oriëntatie op toezichthouder worden.
STAP 6: Hoe vind je de juiste vacatures
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: er zijn ongeveer 2.000 vacatures voor toezichthouder per jaar. Maar waar vind je deze vacatures nu eigenlijk?
- Op zoekmachine www.indeed.nl vind je veel vacatures van toezichthouders.
- Goed om te weten: sociale media nemen de publicaties van vacatures over. Laat in je LinkedIn profiel weten dat je op zoek bent naar een functie als toezichthouder. Headhunters vinden je wellicht ook op deze manier!
- Naast het zoeken van vacatures zijn er nog twee wegen die je kunt bewandelen. Allereerst, via je eigen netwerk. Een andere weg is door in contact te komen met werving- en selectiebureaus.
- In landelijke dagbladen waarbij de Volkskrant op zaterdag de kroon spant. Mijn ervaring is wel dat daar zeker zo’n 80 sollicitanten per vacature op af kunnen komen.
- In regionale bladen. Zie deze beslist niet over het hoofd, je vindt ze hier veelvuldig. Organisaties zijn vaak op zoek naar kandidaten die verbonden zijn aan het werkgebied. Vaak gaat het om vacatures van maatschappelijke organisaties.
Welke vragen je beslist moet stellen in het sollicitatiegesprek? Hoe kun je meer toezichthouders leren kennen? Waar vind je online netwerken? Wil jij als aankomende toezichthouder een volgende stap in de juiste richting zetten?
Kom met ons in gesprek tijdens de oriëntatie op toezichthouder worden. Je kunt dit seminar online starten en het gesprek met een docent over jezelf aangaan. Je kunt je hier inschrijven voor het online programma.
Twijfel je nog of dit het juiste aanbod voor je is? Voor een kort persoonlijk gesprek neem gerust contact op met Caroline Wijntjes.