Tegenwoordig kun je er niet meer omheen als toezichthouder: het bewaken en bevorderen van relaties met stakeholders van de organisatie waarop je toezicht houdt. Dit is niet meer vrijblijvend, maar van cruciaal belang. Maar wat als die stakeholders doorgroeien tot vaste netwerkpartners in een gezamenlijke juridische entiteit? Met een maatschappelijke opgave die de eigen organisatie overstijgt? Wat gebeurt er dan met je toezicht; verandert die mee? In onze praktijk zien we dat laatste nog te weinig gebeuren, stelt Caroline Wijntjes, founder van De Erkende Toezichthouder
Om goed toezicht te houden op stakeholders gaat het erom dat je als RvT proactief monitort dat stakeholders de waarde toevoegen aan de organisatie zoals de bestuurder zich dat in het beleid had voorgenomen. Een regelmatige evaluatie van de RvT op hoe tevreden strategische stakeholders zijn, en hoe de waarde voor de organisatie kan worden gemaximaliseerd, zou een vast onderdeel van het toezicht moeten worden.
Stakeholderanalyse
In de praktijk zie ik echter dat toezichthouders en bestuurders alleen over stakeholders praten wanneer er wat aan de hand is in een relatie. Dit is jammer, want dit korte termijn denken kost niet alleen meer moeite, er moet vaak ook iets hersteld worden. Het is nodig dat een bestuurder in een complexe omgeving eerst een stakeholderanalyse laat uitvoeren. Vervolgens dat er beleid wordt gemaakt op hoe stakeholders waarde kunnen toevoegen aan de organisatie, zodat de RvT weet waarop hij toezicht moet houden én kan inspireren in de beweging die nodig is.
Stakeholders versus netwerken
Goed toezicht houden op netwerken of in een netwerkomgeving, vraagt van je RvT een andere mindset. Het gaat dan niet langer meer om eigen organisatiebelang, maar om het netwerkbelang. Dat kan botsen met de eigen organisatie. Tevens is je ambassadeursrol groter, omdat je de omgeving van de organisatie nog beter wilt leren kennen. De vraag rijst hoe de verantwoordelijkheden, besluitvormingsprocedures en aansprakelijkheid zijn geregeld met de netwerkpartners. In hoeverre raakt ons toezicht die van het netwerk? Het betekent dat je in gesprek wilt komen met de bestuurder over welke visie en strategie op samenwerking er moet komen. En voor je toezicht wil je met de RvT’s van netwerkpartners in gesprek zijn. Als er al met elkaar gesproken wordt, richten de toezichthouders zich vaak op de structuur, niet zo zeer op de waarden en normen in het netwerk. Het gaat dan niet over compliance, maar over het maatschappelijke rendement.
Tips voor toezichthouders
- Het is belangrijk om te beseffen of je toezicht houdt op stakeholders, of in een netwerk, of op beiden. Voor de inrichting van je toezicht is het cruciaal om dit onderscheid te maken.
- Evalueer als RvT regelmatig hoe relaties met strategische partners verlopen, of en hoe ze maximaal waarde toevoegen aan de organisatie.
- Een handige methodiek hiervoor is bijvoorbeeld de ‘Piramide van samenwerking’ van Patrick Lencioni, die verschillende stadia van samenwerking bespreekt en helpt bij het bepalen van de huidige samenwerking en de te nemen vervolgstappen.
- Daarnaast merken we dat RvT’s het lastig vinden om zelf actief te benoemen welke informatie je nodig hebt voor goed toezicht op relaties en samenwerkingen. Ga op zoek en ontdek!
- Maak de persoonlijke verhouding tussen je bestuurder en de samenwerkingspartner onderdeel van het gesprek in de remuneratiecommissie.
- Ga niet af op de doelen in het netwerk, maar leer als toezichthouder eerder te reflecteren, te leren en te ontwikkelen.Gun dat de bestuurder en de netwerkpartners ook. Dat geeft ruimte aan de broodnodige vernieuwing.
Kortom, toezicht houden op het stakeholderbeleid of in netwerken vereist een ander perspectief en daarmee een andere mindset vanuit je rol als toezichthouder. Het is van belang om je hiervan bewust te zijn om waarde te blijven toevoegen.
Ontdek de mogelijkheden van het nieuwe toezicht in de basismodule Op weg naar nieuw toezicht. Je ontwikkelt je eigen visie en ambitie op nieuw toezicht, en ontwikkelt een eigen toezichtplan. Tevens leer je in de rol van toezichthouder het samenspel met stakeholders en in netwerken, en de betekenis daarvan voor je toezicht. Neem voor meer informatie contact op met Caroline Wijntjes.