Als RvT bewaak je de intrinsieke waarden, de maatschappelijke missie en de visie van een organisatie. Toezicht houden op impact is daarom van groot belang. Impact betekent namelijk dat je het effect wil meten van bepaalde zaken die zich in de organisatie afspelen. Maar hoe doe je dat met jouw RvT?
In het artikel leg ik je uit hoe je door het stellen van 5 eenvoudige vragen toezicht kunt houden op impact.
Toezicht houden op verschillende niveaus
Als RvT kun je toezicht houden op verschillende niveaus. Dit doe je enerzijds door te achterhalen waar de ambities binnen de organisatie liggen. Hoe worden ambities van de organisatie vertaald naar activiteiten en plannen? Op welke wijze worden strategische keuzes gemaakt? Hoe wordt er gemeten, geleerd en verbeterd? Bij toezicht houden op impact nemen we het procesniveau als uitgangspunt en hoe dit zich vertaalt binnen de organisatie. Processen hebben verschillende niveaus. Hieronder een voorbeeld:
Kansengelijkheid op scholen is een hot topic binnen de onderwijswereld. Dit betekent dat: het onderwijs gelijke kansen biedt voor leerlingen om zich te vormen, onderwijs te volgen, zich te ontwikkelen en om zichzelf verder te scholen gedurende het leven. Een maatschappelijke missie die je jezelf als onderwijsinstelling kunt stellen is bijvoorbeeld: wij streven ernaar de kansengelijkheid binnen de school te vergroten.
Hoe vertaalt zich dit naar de praktijk?
Stel we hebben het over kansengelijkheid gericht op de ontwikkeling van een kind op school. En het streven is bijvoorbeeld om 80% van de leerlingen een onderwijsvorm aan te bieden die aansluit bij het kind. Op het niveau van de input, ofwel wat het kost, is bijvoorbeeld het aantal extra fte opgenomen en de investeringen van lesmateriaal. Vertaal je dit naar activiteiten dan kun je zeggen: we bieden kinderen op school verschillende onderwijsvormen aan. Op het niveau van output, oftewel: de meetbare resultaten, benoem je het aantal onderwijsvormen die je wilt aanbieden en hoe vaak deze worden ingezet. Op het niveau van output bekijk je vervolgens het effect van de meetbare resultaten. Bijvoorbeeld dat de leerlingen leren in verschillende onderwijsvormen om te ontdekken welke het beste bij ze past. Een ander effect is dat ze makkelijker het onderwijs tot zich nemen.
Toezicht houden op impact
Impact is het laatste niveau: het effect op de maatschappelijke missie, ofwel de ambitie van de organisatie. Kijkend naar het voorbeeld betekent dit dat leerlingen gerichter onderwijs volgen en dat de kansengelijkheid binnen de school uiteindelijk wordt vergroot.
Maar hoe meet je dat? Hoe houd je daar toezicht op? Hoe goed kent de RvT de leerlingen nu daadwerkelijk? En dan voornamelijk de leerwereld van de leerlingen?
Om hierin de juiste richting te geven is het van belang dat een RvT de doelgroep kent. Dit kan in de onderwijswereld door een dag met een leerling mee te lopen. Wat zijn hun gesprekken onderling? Hoe ervaren zij bepaalde zaken? Als RvT is het van belang dat je de behoeften van de leerlingen achterhaalt. Als er een evenement wordt georganiseerd, zorg dat je daar als toezichthouder bijvoorbeeld bij bent.
Als je het over impact hebt, dan moet het menselijk contact bovenaan staan. En niet enkel de tevredenheidsonderzoeken van de leerlingen beoordeeld worden in de vergadering.
Stel jezelf 5 eenvoudige vragen*
Als RvT is het belangrijk om te beoordelen hoe de ambities vertaald worden, en je binnen dat proces bepaalt op welk niveau een extra paar ogen goed is. Stel het bedenken van activiteiten en dat meetbaar weergeven is niet moeilijk voor een organisatie, maar het effect ervan blijft achter, dan kun je als RvT beslissen om daar je focus op te houden. Waar kun je als RvT ondersteuning bieden? En het gesprek voeren richting de bestuurder? Om systematisch antwoord te krijgen op dit soort processen die uiteindelijk leiden tot de gewenste impact kun je jezelf 5 eenvoudige vragen stellen*:
1. Waarom doen we wat we doen?
Kan de bestuurder logisch beredeneren waarom we verwachten dat dit werkt?2. Hoe weet de bestuurder wat we doen ook werkt?
Welke aannames heeft de organisatie gedaan en heeft de bestuurder die kritisch onderzocht?
3. Is dit het beste wat de organisatie kan doen?
Van alle mogelijke oplossingen in deze context en bij deze behoeften, vindt de bestuurder dit het beste alternatief?4. Wat is het effect dat de organisatie ziet?
Wat heeft de organisatie toegevoegd dat niet sowieso was gebeurd? Is dit de verandering die de bestuurder hoopte te zien? Welke onbedoelde effecten zien we?5. Wat draagt de organisatie bij aan een betere wereld?
Doet het er toe: heeft de organisatie waargemaakt wat de bestuurder heeft beloofd? En draagt dat bij aan de maatschappelijke missie?Ga het gesprek aan
Is het jullie ambitie om toezicht te houden op impact? Ga dan vanuit jouw rol als toezichthouder daarover het gesprek aan met de bestuurder. Maar ook met diegene voor wie de impact bedoeld is. Achterhaal welke aannames de organisatie doet. Het is de rol van toezichthouder om de bestuurder kritisch te bevragen en te ontdekken of deze aannames onderzocht zijn.
Op zoek naar verdieping?
In de verdiepingsmodule ‘Toezicht op maatschappelijke transities’ delen we meer inzichten en praktijkvoorbeelden die voor jouw RvT interessant kunnen zijn. Voor in-company trajecten kun je vrijblijvend contact opnemen met Caroline Wijntjes. Gaan jullie voor de maatschappelijke missie in het toezicht? Dan komen we graag met je in gesprek over onze mogelijkheden.
* Uit CBF-rapport: ‘Een vuist voor impact’ door Harmienke Kloeze en Gerjob Lootens