Terug naar de essentie van toezicht.
Door gastblogger Ingeborg Hoogstrate – van der Molen
Toezichthouder bij woonzorgcentrum Groot Hoogwaak in Noordwijk
Ingeborg Hoogstrate-van der Molen
De kern van toezichthouden
Na vijf jaar als toezichthouder kom ik tot de conclusie dat veel zaken die ik als toezichthouder onder ogen krijg, de verbinding missen met de dagelijkse praktijk van het primaire proces. Vaak krijg ik het gevoel dat de onderwerpen die ik moet beoordelen de link naar de essentie, de kern van zorg, missen. Een goede bedrijfsvoering en zwarte cijfers zijn natuurlijk nodig, maar wat mij betreft zijn ze een afgeleide van waar het werkelijk om draait: namelijk de cliënt, de zorgprofessionals en de zorgverlener zelf. Het systeem en de werkelijkheid zijn van elkaar ontkoppeld: de menselijke maat is verwaterd.
Ik ben van mening dat het van belang is om die kern weer terug te vinden als je vernieuwend wilt kunnen zijn als toezichthouder. Op z’n minst zou je je bewust moeten zijn van de beide werelden: het systeem enerzijds en de werkelijkheid anderzijds. Om tot de essentie te komen van toezicht moeten we kritisch kijken naar de onderliggende structuren van toezicht. Er moet beoordeeld worden of deze nog bruikbaar zijn én of ze waarde toevoegen.
Leren in plaats van controleren
De wereld van toezicht, ook de Inspectie voor de Gezondheidszorg , reageert veelal op incidenten door een nieuw controlemechanisme in het leven te roepen. Dat zou dan zijn voor veiligheid en kwaliteit. Voor patiënt en professional voegt zo’n mechanisme echter veelal niks toe en leidt alleen maar tot frustratie en meer papierwerk. Ook maakt het instellingen inert. Zij zijn niet meer in staat te zien waar het werkelijk om gaat en lopen zuchtend achter de verplichte wijzigingen aan zonder zich af te vragen of die nog iets toevoegen. Toezichthouders maken zich hier ook schuldig aan, want ook zij zijn geneigd het incident als uitgangspunt te nemen voor ‘verbeteringen’. Het systeem is niet gericht op leren: het is gericht op controleren.
De vraag die ik mezelf als toezichthouder stel is: hoe is de organisatie hier gekomen? Organisaties houden zich ongemerkt vast aan ingesleten patronen. Maar dragen deze patronen nog bij aan de gewenste zorg voor de cliënt? Waar dit niet het geval is tracht ik met mijn mede raadsleden en de organisatie een verandering aan te brengen.
De lerende zorgorganisatie
Voor dergelijke wijzigingen zijn twee zaken essentieel: je bewust zijn waar je staat en het bij het proces betrekken van de professional en de cliënt. We nemen nu bepaalde zaken in toezicht – waaronder het onderliggende systeem – voor waar aan, maar waar voegt het systeem nog waarde toe, door wie is het bedacht en wie controleren we eigenlijk? Bewustzijn als toezichthouder is stap één, stap twee is bewustzijn van de organisatie. Kunnen we gezamenlijk komen tot het werken vanuit de menselijke maat en doen we dit in de huidige vorm van instellingen of kan het ook op een andere manier? Wie moeten we meenemen in dit proces? Zouden patiënten en cliënten dit niet beter kunnen doen dan toezichthouders?
Werksessie
Ik denk dat het bestaande systeem slechts beperkt een antwoord biedt. In mijn werksessie tijdens de Broedplaats Vernieuwing in Toezicht ga ik met de deelnemers graag dieper op dit onderwerp in. Aan de hand van voorbeelden uit de praktijk krijgen de deelnemers inzicht in de systemen en patronen waar je je als toezichthouder bewust van moet zijn en wat je daarvan los kunt laten. Met dat inzicht kan de toezichthouder werken aan een beleid waarin het echt om de patiënt/cliënt gaat en niet om systemen en regels: een humaner beleid dus.
Tips voor collega toezichthouders
- Reflecteer op de menselijke maat in je eigen organisatie en op je rol als toezichthouder.
- Ga na wat je zou moeten/willen loslaten?
- Inventariseer de mogelijkheden om samen met de organisatie veranderingen aan te gaan.
De inschrijving voor de Broedplaats Vernieuwing in Toezicht op 1 februari in Zwolle is inmiddels gesloten. De plaatsen voor toezichthouders en aankomende toezichthouders zijn allemaal gevuld. Abonnees op ToezichthoudersTips ontvangen automatisch een verslag van de bijeenkomst.
Ingeborg Hoogstrate – van der Molen
Toezichthouder bij woonzorgcentrum Groot Hoogwaak in Noordwijk
Eigenaar JUSTthIS Juridisch Advies
Interessante informatie, die de spijker op zijn kop slaat. Ik deel de mening dat je als RvC niet alleen maar vanuit je zetel toezicht moet houden. Een gezonde afstand met de werkvloer is goed, maar laat wel merken dat je als RvC geïnteresseerd bent.
Af en toe een werkbezoek en/of een gesprek met medewerkers werkt motiverend.